The Wrestler (2008)

8. The Wrestler(2008)
Dir. Darren Aronofsky
The Fountain (2006), Requiem for a Dream (2000), Pi (1998)
Mikey Rourke, Marisa Tomei

Fatal Attraction (1987)

Fatal Attraction (1987)

7. Fatal attraction(1987
Dir. Adrian Lyne
Unfaithful (2002), Lolita (1997),Indecent Proposal (1993), Nine 1/2 Weeks (1986)
Michael Douglas, Glenn Close, Anne Archer

«I ‘m not gonna be ignored”
Στην φημισμένη λίστα τουAmerican Film Institute «AFI’s 100 Years...100 Heroes and Villains» (ένας κατάλογος των 100 μεγαλύτερων ηρώων και αντι-ηρώων στην ιστορία του κινηματογράφου) η Alex βρίσκεται στην θέση 7 πάνω από χαρακτήρες όπως η Regan MacNeil τρομακτική φιγούρα του Εξορκιστή (9η)και ο πολύς Michael Corleone(11ος).
Τι τρόμαξε τόσο πολύ τους θεατές της ταινίας Fatal Attraction ( Glenn Close)?
Ακριβώς ότι τρομάζει όλους εμάς που ασχολούμαστε με την θεραπεία ατόμων με ΟΔΠ. Η απρόβλεπτη κλιμάκωση των συναισθημάτων και των αντιδράσεων της Alex, της οριακής προσωπικότητας. Στο 32’, ξαφνικά, εκεί που δεν το περιμένεις, η πρωταγωνίστρια χτυπάει, κλωτσάει, του φωνάζει «you fucked me and you leave me” (Κριτήριο 8), λίγα λεπτά αργότερα, αφού έχει απολογηθεί για την συμπεριφορά της, προφανώς προσπαθώντας να κρατήσει τον φίλος της που παρόλα αυτά φαίνεται ότι δεν συγκινείται και απομακρύνεται ξαφνιασμένος, αποχωρίζεται τον Michael Douglas επιδεικνύοντας τις κομμένες της φλέβες (Κριτήρια 1 και 5). Ο πρωταγωνιστής Michael Douglas που κολακεύτηκε από την σαγηνευτική Alex και μετά από μια σύντομη γνωριμία, κατά την διάρκεια ενός Σαββατοκύριακου που ο πρωταγωνιστής περνά χωρίς την γυναίκα του, σοκαρισμένος από την αντίδραση της, μέχρι πρόσφατα γοητευμένος από την σαγηνευτικότατά της, έχοντας ζήσει μαζί της στιγμές έντονου sex (κριτήριο 4), βιώνει την αστάθεια που το κριτήριο 3 περιγράφει και περνά μαζί της ακόμη μια νύχτα, άγρυπνος αυτή την φορά, τρομαγμένος και προβληματισμένος από την θύελλα που προβλέπει ότι έρχεται κατά πάνω του . Η σχέση είναι έντονη, όπως και οι προηγούμενες της Alex (κριτήριο 2) και ο φόβος εγκατάλειψης πιστοποιείται από τις προσπάθειες απομάκρυνσης του τρομαγμένου Douglas. H Alex φαίνεται να εγκαταλείπει τις δραστηριότητες της και κλεισμένη σε ένα δωμάτιο αρχίζει να τηλεφωνεί και να απειλεί. Η διάθεση της είναι έντονα φωσφορική, η μέρα της κυριαρχείται από την εμμονή της και το έντονο άγχος της (Κριτήριο 6), φαίνεται σαν να βρίσκεται σε ΜΚΕ, μόνο που είναι σύντομο γιατί την θέση του παίρνει σύντομα και πάλι ο θυμός. Οπότε και αρχίζει να δρα, απειλώντας και κλιμακώνοντας την πίεση
Προς το τέλος της ταινίας ο σκηνοθέτης αφήνει να πιστέψουμε ότι η Alex έχει παρανοϊκό ιδεασμός (Κριτήριο 9) , αυτό όμως δεν είναι ξεκάθαρο και μάλλον εξηγείται καλύτερα από τα στοιχεία Αντικοινωνικής ΔΠ.
Η Alex έχει ισχυρά στοιχεία Αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας, πράγμα που την κάνει επικίνδυνη. Το μίγμα αυτό, όχι σπάνιο στην οριακή προσωπικότητα μας έκανε όλους να τρομάξουμε και να προβληματιστούμε την επόμενη φορά που θα ενθουσιαστούμε με μια καινούργια γνωριμία.

Με όλες τις επιφυλάξει που μπορεί αν έχει κάποιος που παρακολουθεί απλώς μια ταινία και χωρίς να θέλω να δώσω διάγνωση, 8 από τα 9 κριτήρια αποτελούν εστία κλινικού ενδιαφέροντος και σε μια συζήτηση πρέπει να ληφθούν υπόψη. Το κριτήριο 7 αδυνατώ αυτή την στιγμή να το πιστοποιήσω μέσω κάποιας παρατήρησης αλλά πέρασε και αρκετός καιρός που είδα την ταινία.
Τι μας τρομάζει στην ΟΔΠ ? Η παρορμητικότητα, η συναισθηματική αστάθεια, η έντονη αλλαγή του κυρίαρχου συναισθήματος, το βάθος των συναισθημάτων, ο απύθμενος θυμός και ο φόβος που μας δημιουργεί ότι δεν ξέρουμε αν την επόμενη στιγμή θα μας χτυπήσει ή θα πέσει από το παράθυρο. Ακούω από νεώτερους συναδέρφους με πόση ευκολία βάζουν αυτήν την ταμπέλα σε ασθενείς τους. Συνήθως τους ρωτάω «πως αισθάνεσαι κατά την διάρκεια της συνεδρίας» ? Αν δεν τους ακούσω πανικοβλημένους, ζητάω αν ξαναδούμε τα κριτήρια.

1. Frantic efforts to avoid real or imagined abandonment. [Not including suicidal or self-mutilating behavior covered in Criterion 5]
2. A pattern of unstable and intense interpersonal relationships characterized by alternating between extremes of idealization and devaluation.
3. Identity disturbance: markedly and persistently unstable self-image or sense of self.
4. Impulsivity in at least two areas that are potentially self-damaging (e.g., promiscuous sex, eating disorders, binge eating, substance abuse, reckless driving). [Again, not including suicidal or self-mutilating behavior covered in Criterion 5]
5. Recurrent suicidal behavior, gestures, threats, or self-mutilating behavior such as cutting, interfering with the healing of scars (excoriation) or picking at oneself.
6. Affective instability due to a marked reactivity of mood (e.g., intense episodic dysphoria, irritability, or anxiety usually lasting a few hours and only rarely more than a few days).
7. Chronic feelings of emptiness, worthlessness.
8. Inappropriate anger or difficulty controlling anger (e.g., frequent displays of temper, constant anger, recurrent physical fights).
9. Transient, stress-related paranoid ideation, delusions or severe dissociative symptoms

Η Χάρις στο Dogville

Σε συνέχεια της σκέψης του Κ. για τη σημασία του ονόματος της Grace, δηλαδή της Χάριτος προσθέτω καταρχήν πολύ λίγα σχόλια που άπτονται της θεολογίας και δογματικής και προχωρώ σε κάποιες σκέψεις για την Grace και για την ταινία Dogville .
Η Χάρις είναι κομβική έννοια της Χριστιανικής Δογματικής. Μολονότι η δυτική από την ανατολική εκκλησία έχει σαφείς διαφορές σε δογματικά θέματα η θεία χάρις για όλα τα χριστιανικά δόγματα συντελεί θεμελιωδώς στη σωτηρία του ανθρώπου. Συγκεκριμένα η σωτηρία εξαρτάται από τη συνεργεία θείου και ανθρώπινου παράγοντα. Οι οπτικές της είναι η εξ αντικειμένου σωτηρία και η εξ υποκειμένου. Η πρώτη είναι η αυτονόητη που επιτελείται ούτως ή άλλως για όλη την ανθρωπότητα με τη Σάρκωση του Θεού και το σωτηριώδες έργο του.
Τα πράγματα γίνονται δύσκολα με την εξ υποκειμένου και εδώ έρχεται χαριτωμένα η Χάρις… Για την εξ υποκειμένου σωτηρία χρειάζεται η συνεργασία Θεού και ανθρώπου. Το τρίπτυχο είναι η Θεία χάρις που συνιστά τον Θείο παράγοντα και τον ανθρώπινο παράγοντα συνιστούν η ορθή Πίστις και τα αγαθά έργα. Λέγοντας λοιπόν θεία Χάρις εννοούμε την αγάπη και την ευδοκία του Θεού προς τον άνθρωπο που εκδηλώνεται και θα εκδηλώνεται στον αιώνα τον άπαντα στη δημιουργία εν γένει , στην πρόνοια του Θεού και τη σωτηρία εν Χριστώ.
Ωστόσο η θεία χάρις τουλάχιστον για την Ορθόδοξη Εκκλησία, και με κάποιες παραλλαγές για τις υπόλοιπες Ομολογίες και Δόγματα, μεταδίδεται από τα 7 ιερά μυστήρια. Το καθένα μυστήριο μεταδίδει ιδίαν χάριν και καθιστά τον άνθρωπο ικανό προς ίδιον αποτέλεσμα.
Η σωτηρία εξαρτάται λοιπόν από την Χάριν.
Το όνομα Χάρις δεν είναι τυχαίο στην ταινία Dogville. Η Grace διατείνεται την ελεημοσύνη της, την ευδοκία της και τη συγχώρεση που δίνει ως εάν της ζητήθηκε. Η Grace μπροστά σε έναν πατέρα που έχει γίνει Νόμος ως γκάνγκστερ και όχι σε έναν πατέρα που επιβάλλει τον Νόμο, βγαίνει εκτός Νόμου υπερβαίνοντας το ταμπού της ανθρωποκτονίας σαν τον πατέρα της ώστε να σώσει τον κόσμο. Είναι εκείνη η καλύτερη και έτσι φτιάχνει τον κόσμο στα μέτρα της αποδίδοντας στον εαυτό της ρόλο σπουδαίου παράγοντα σωτηριώδους έργου. Μισεί τους άλλους και ο κόσμος της πρέπει να σωθεί από αυτούς. Περνά στην πράξη βαφτίζοντας την αγαθή και σκορπίζοντας τον θάνατο εμπλέει σε μία ναρκισσιστική απόλαυση.
Μιλάμε εδώ λοιπόν για μία ναρκισσιστική προσωπικότητα; Νομίζω πως είναι γόνιμο να προσεγγίσουμε κάτω από αυτό το πρίσμα την Grace, ακόμη και αν έχουμε πέσει έξω σε ό,τι υποθέτουμε, αν μη τι άλλο θα έχουμε σκεφτεί.
Πολλοί κλινικοί ασχολήθηκαν με τη λεγόμενη ναρκισσιστική προσωπικότητα ή διαταραχή. Λίγο πολύ αναφερόμαστε σε έναν άνθρωπο που διακατέχεται από επιδειξιομανία, σφοδρή κριτική στάση απέναντι στο περιβάλλον του , φαντασιώσεις παντοδυναμίας, υπερόπτη ο οποίος προλαβαίνει κάθε ενδεχόμενη επίθεση στο πρόσωπό του επιτιθέμενος ο ίδιος. Το DSM περιγράφει με σχεδόν παρόμοιο τρόπο πάνω κάτω αυτόν τον τύπο προσωπικότητας ως διαταραχή προσωπικότητας.
Ο ναρκισσισμός βέβαια δεν είναι κάτι τόσο απλό ώστε να φτάσει μία περιγραφή για να τον κατανοήσουμε. Και ούτε είναι τόσο εύκολο να αποφανθούμε πότε είναι φυσιολογικός ή παθολογικός.
Ξεκινώντας από την ετυμολογία της λέξης, θα θυμηθούμε τον γνωστό μύθο του Νάρκισσου που ερωτεύτηκε τον ίδιο τον εαυτό του μέσα από το κατοπτρικό είδωλό του. Η προέλευση της λέξης ασφαλώς δεν είναι τυχαία εφόσον επιχειρεί να αντιπροσωπεύσει ως έννοια την κατάσταση εκείνη κατά την οποία το υποκείμενο βλέπει την πραγμάτωση της αυτοκυριαρχίας του και της σωματικής συνοχής του στον άλλο, που λειτουργεί ως καθρέπτη, στον άλλον που εν τέλει είναι ο όμοιος. Ωστόσο ο άλλος θα είναι πάντοτε ξένος. Μέσα σε αυτή την εικόνα όμως είναι που το εγώ του υποκειμένου θα διαμορφωθεί φαντασιακά, καθώς κάθε συνοχή και αυτοκυριαρχία είναι πλάνη. Αυτή η αλλοτριωτική εικόνα είναι που θα γίνει το έρεισμα της αντιπαράθεσης με τον άλλον, αφού το υποκείμενο δεν βλέπει τι βρίσκεται μέσα του, αλλά βλέπει μόνο έξω από αυτό. Ο ναρκισσισμός δεν νοείται χωρίς την επιθετικότητα, την πιο αρχέγονη και την πιο ενδόμυχη που φτάνει στην επιθυμία αφάνισης του άλλου και ενδεχομένως του ίδιου του εαυτού , καθώς ο όμοιος είναι εγώ, και εγώ είμαι ο όμοιος, άρα εγώ είμαι ο άλλος και ο άλλος είμαι εγώ.
Η Grace λοιπόν εγκλωβισμένη στην εικόνα του άλλου έχει δύο επιλογές ή να καταστρέψει τον άλλον , που είναι η ίδια, ή την ίδια που είναι ο άλλος.
Και καθώς δεν αντέχει τον όμοιο και χωρίς να βρίσκει μία θέση από όπου θα μπορούσε να αγαπήσει και να αγαπηθεί, παρά μόνο να φθονήσει, βαφτίζει την πράξη της αγαθή και σωτηριώδες επιτέλεσμα. Χαρίζει τη δήθεν ευδοκία της πραγματώνοντας τις επιθετικές παρορμήσεις της στρεφόμενη εναντίον του άλλου. Εξιδανικεύει τον εαυτό της και υποτιμά τον άλλον, υποτιμώντας το ίδιο τον εαυτό της. Δεν έχει ενοχές καθώς για να έχει κάποιος ενοχές προηγείται η αναγνώριση του άλλου ως ετερότητας και η αυτεπίγνωση του δικού του ελλείμματος.

Από την άλλη η άσκηση βίας και πρόκληση πόνου θα μπορούσε να θεωρηθεί σαδιστική υπό το πρίσμα της διυποκειμενικής σύγκρουσης για κυριαρχία και υποταγή και η συζήτηση περί σαδο – μαζοχισμού δεν είναι απλή. Άλλωστε από μία άλλη οπτική ο σαδο – μαζοχισμός αφορά και εμπλέκεται στον ναρκισσισμό. Ο σαδιστής επιβάλλει τον πόνο στον άλλο και απολαμβάνει τον άλλον ταυτιζόμενος μαζί του ως να είναι εκείνος το αντικείμενο που υποφέρει, έτσι ώστε η ενόρμηση του θανάτου να κατευθύνεται εντέλει και στην περίπτωση του σαδιστή και μαζοχιστή εναντίον του ίδιου του ατόμου. Το ίδιο το άτομο πλήττεται είτε πάρει τη θέση του διωκόμενου είτε τη θέση του διώκτη, το οποίο στρέφει όλη την ψυχική ενέργεια στον ίδιο του τον εαυτό επενδύοντας τον ίδιο τον εαυτό, μισώντας τον ίδιο τον εαυτό και αγαπώντας τον συγχρόνως, σε μία αυτοερωτική, ναρκισσιστική κατάσταση.

Και επειδή η ναρκισσιστική αναδίπλωση των υποκειμένων δεν αφορά μόνο την κλινική ή το κάθε ξεχωριστό υποκείμενο , αλλά μπορεί να ιδωθεί από μία σκοπιά πολιτική και κοινωνική, θεωρώ πως σε αυτή την αριστουργηματική ταινία υπάρχει ένα βαθύ πολιτικό και κοινωνικό μήνυμα για την καπιταλιστική κοινωνία των ΗΠΑ, μία κοινωνία που διακήρυττε την ισότητα των ευκαιριών και η οποία δεν μπορούσε να στηρίξει εκείνους που ήθελαν να διατείνονται πως έχουν ιδιαίτερη και ξεχωριστή αξία βάσει της δήθεν ισότητας. Όσοι λοιπόν θεώρησαν πως έχουν μία ανώτερη θέση ή την άξιζαν συγκέντρωσαν με ποικίλους τρόπους εμφανή στοιχεία για να την αξιώνουν. Ως εκ τούτου υποτιμώντας τους άλλους με υπεροψία κατέληξαν όχι μόνο να στηρίζουν την ανωτερότητά τους, αλλά πέρασαν και πολλές φορές στη σχεδίαση αφάνισης των κατωτέρων με ποικίλους ειδεχθείς τρόπους. Οι ανώτεροι στις ΗΠΑ και ανά τον δυτικό τουλάχιστον κόσμο προβάλλονται ως άγγελοι της Δημοκρατίας και πάντα είναι πρόθυμοι να ανοίξουν τις «προστατευτικές» τους φτερούγες στις κατώτερες τάξεις χαρίζοντας την ευδοκία τους και την πρόνοια τους…αναλαμβάνοντας σωτηριώδες έργο μέσα σε απόλυτη ναρκισσιστική απόλαυση. Ο σωτήρ και ο σωζόμενος κατά το διώκτης και διωκόμενος.

Αυτοκτονία - Ώρες, η περίπτωση του Ρίτσαρντ Μπράουν

Στην ταινία Ώρες η αυτοκτονία είναι η πράξη εκείνη που κατέχει κομβικό ρόλο για την πλοκή της ταινίας και του σεναρίου. Τρεις άνθρωποι ταλαντεύονται ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Τρεις άνθρωποι ο καθένας με τον δικό τρόπο και τη δική του ιστορία προσφεύγουν (Βιρτζίνια Γουλφ, Ρίτσαρντ Μπράουν) ή φτάνουν πολύ κοντά στην αυτοκτονία (Λώρα Μπράουν).
Ο εκούσιος θάνατος, η αυτοκτονία είναι μια πράξη που πάντα επέφερε την κοινωνική αποδοκιμασία ως επί το πλείστον, τουλάχιστον στη Δύση. Είναι δύσκολο να αναλυθεί γιατί. Πάντως η αυτοκτονία δεν ήταν ποτέ μια πράξη που έχαιρε εκτίμησης για τον εκλιπόντα ή τον αποπειρώντα. Ο Μεσαίωνας την θεωρούσε ειδεχθές έγκλημα και προσβολή προς τον Θεό, μάλιστα τουλάχιστον στα χριστιανικά δόγματα κάπως έτσι είναι ακόμη. Και παρόλα τα φώτα του Διαφωτισμού και τις αρχές του Ανθρωπισμού για προσωπική ελευθερία, η δυσαρέσκεια για τον φόνο του ίδιου του εαυτού δεν υποχωρεί. Η αποποινικοποίηση της αυτοκτονίας στην Ευρώπη συντελείται στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης , η αποδοχή της όμως είναι πολύ μακριά. Από τον 19ο αιώνα και μετά τα πράγματα αποσιωπούνται. Είμαστε πιο ανεκτικοί.
Δεν είναι εύκολο να μιλήσουμε για την αυτοκτονία. Η πράξη σοκάρει. Τι αγγίζει άραγε μέσα μας; Κάποιοι δεν την αποδέχονται, κάποιο δυσκολεύονται να την κατανοήσουν, κάποιοι απλά δυσκολεύονται να την σεβαστούν ως τελευταία επιθυμία του αυτόχειρα . Αποτελεί αποτρόπαιο σκάνδαλο μπρος στο δώρο της ζωής;
Ωστόσο κάθε αυτοκτονία δεν είναι ίδια, και αλίμονο, άλλωστε κανένα υποκείμενο δεν είναι ίδιο με τα άλλα. Πιστεύω πως αν μπορούσε να γίνει μία διάκριση αυτή θα ήταν της αυτοκτονίας που γίνεται με πλήρη συνείδηση και είναι αμετάκλητη απόφαση του υποκειμένου και της αυτοκτονίας που είναι ξαφνική και παρορμητική απόπειρα. Αν μιλήσουμε με όρους ψυχαναλυτικούς η πρώτη είναι μία πράξη συνειδητής ανάληψης της ασυνείδητης ορμής του θανάτου – και εδώ ίσως να κρύβεται το πόσο σοκαριστική είναι, και η παρορμητική απόπειρα ένα πέρασμα στην πράξη , έσχατη άμυνα στο άγχος σε μια στιγμή διάλυσης του υποκειμένου, μία τυφλή ενέργεια, που μερικές φορές καθίσταται θανατηφόρα.
Η αυτοκτονία του Εντ Χάρις – Ρίτσαρντ Μπράουν νομίζω πως συγκαταλέγεται στη πρώτη περίπτωση. Η σκηνή που πέφτει από το παράθυρο και το τελευταίο αποχαιρετιστήριο βλέμμα με το οποίο κοιτάζει την Μέρυλ Στριπ- Κλαρίσα καθηλώνουν και κόβουν την ανάσα. Πιστεύω πως είναι από τις καλύτερες κινηματογραφικές σκηνές γιατί, αν και σκληρή σκηνή, αποτυπώνει με μοναδικό τρόπο εκείνο το χρονικό σημείο που ο ήρωας της ταινίας αναλαμβάνει συνειδητά και με έναν αναπόδραστο τρόπο την ενόρμηση του θανάτου μέσω μια αυτοκτονικής πράξης δίχως περιστροφές αφού πια , όπως είναι φανερό και από άλλες στιγμές της ταινίας, δεν επιθυμεί. Δεν επιθυμεί τίποτα πια από τη ζωή. Ακόμη και η τιμητική διάκριση για την ποίηση του, θα έλεγε κανείς πως σε άλλη περίπτωση θα αποτελούσε κάτι για το οποίο κάποιος θα διατηρούσε την επιθυμία για τη ζωή, ή ακόμη ίσως κάτι πιο σπουδαίο η αγάπη της Κλαρίσα για αυτόν δεν τον μεταστρέφουν. Το δώρο της γιορτής που του ετοιμάζει με αφορμή το βραβείο δεν είναι πια συναλλαγή ανάμεσα σε αυτόν και τη ζωή, ανάμεσα σε αυτόν και την αγαπημένη του φίλη. Άλλωστε , όπως θα έχουν υπόψη όσοι έχουν δει την ταινία, η ζωή του έχει συρρικνωθεί από όλες τις πλευρές λόγω της βαριάς του ασθένειας. Δεν διαπραγματεύεται την αυτοκτονία του και παρ όλες τις προσπάθειες της Κλαρίσα πραγματοποιεί την πράξη.
Το ποιο επιτέλεσμα είχε ενδεχομένως το ότι η μητέρα του Λώρα Μπράουν , η οποία τελικά δεν επέλεξε τον εκούσιο θάνατο αλλά τη φυγή και την εγκατάλειψη του συζύγου της και του μικρού Ρίτσαρντ είναι ένα ερώτημα. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως ενέχεται εδώ η ιδέα μιας συνέχειας, μίας κληροδότησης.
Ωστόσο η πράξη του Ρίτσαρντ είτε την αποκαλέσει κάποιος αυτοκτονία, ευθανασία, συνέχεια, δεν είναι ηρωική, απέχει πόρρω από κάτι τέτοιο, αλλά ούτε και πράξη δειλίας, νομίζω αυτοί οι χαρακτηρισμοί που με ευκολία δίνονται σε τέτοιες περιπτώσεις επιεικώς είναι επιπόλαιοι και καταχρώνται της αλήθειας κάθε υποκειμένου που λαμβάνει μία τέτοια απόφαση. Μια τέτοια απόφαση αφορά αυστηρά την ιστορία του κάθε υποκειμένου και το πού θα επιλέξει να σταθεί την ώρα της ταλάντευσης ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Ούτε να επιδοκιμάσω μπορώ , ούτε να αποδοκιμάσω. Άλλωστε από ποια θέση θα μπορούσα να κάνω κάτι τέτοιο; Και ποιος είναι αυτός που θα μπορούσε; Από την άλλη θα μπορούσαμε να ταξινομήσουμε την αυτοκτονική τάση μαζί με άλλα φαινομενολογικά χαρακτηριστικά των ηρώων της ταινίας, ή ατόμων που ήταν αυτόχειρες και να αποφανθούμε για την ψυχοπαθολογία τους. Κάποιες φορές νομίζω πως αυτό αποτελεί τη συνάρθρωση μιας δικής μας άμυνας σε μία τόσο τελεσίδικη και αδιανόητη πράξη ή απόπειρα η οποία επιφέρει σε μας κάτι από τη διάλυση του υποκειμένου που την διέπραξε. Κάτι αφόρητο που κάπως πρέπει να το υποφέρουμε. Κάτι ασύλληπτο και ανείπωτο για το οποίο κάτι πρέπει να ειπωθεί εκ μέρους μας.

The virgin suicides (1999)

6. The virgin suicides (1999)
Dir. Sofia Coppola (Marie Antoinette (2006), Lost in Translation (2003
Starring James Woods,Kathleen Turner, Kirsten Dunst, Josh Hartnett

The Man Who Wasn't There (2001)

5. The Man who wasn't there (2001)
Dir. Joel Coen, Ethan Coen (No country for old man (2007), O Brother where art thou? (2000), The big Lebowski (1998), Fargo (1996), Barton Fink (1991))
Starring Billy Bob Thorton, Jon Polito, Scarlet Johansson

«Εγώ δεν μιλάω πολύ, κουρεύω». 1949, Santa Rosa, Καλιφόρνια. Ένας λακωνικός κουρέας ο Ed Crane (τον υποδύεται ο Billy Bob Thornton) προσπαθεί να δραπετεύσει από την ζωή του μέσω ενός εκβιασμού. Με τα χρήματα αυτά σκοπεύει να ανοίξει ένα καθαριστήριο ρούχων. Κάτι όμως δεν πάει καλά. Στην υπόθεση παρεισφρέουν η απιστία, το έγκλημα πάθους, η δικαιοσύνη και η τιμωρία. Όλα δηλαδή τα στοιχεία που ορίζουν το κινηματογραφικό είδος του film noir.

Ήδη ο τίτλος του έργου προδιαθέτει κάποιον που ασχολείται με την ψυχοπαθολογία, ότι κάπου στην ταινία θα εμφανιστεί ένας άνθρωπος που μόνο ως φυσική παρουσία βρίσκεται κάπου. Τον Σχιζοειδή πολλές φορές συμβαίνει να μην τον αντιλαμβάνεσαι, δεν πιάνει πολύ από τον χώρο που του αναλογεί. Αν και δεν θα τον συναντήσεις συχνά σε παρέες, όπου τον δεις θα χάσεις γρήγορα το ενδιαφέρον σου για αυτόν, γιατί απλά ούτε αυτός ενδιαφέρεται για σένα. Από την γωνία του σιωπηλός και ανέκφραστος μπορεί να παρακολουθεί όσα λένε οι άλλοι, αλλά ακόμη και αν αφορά τον ίδιο, το ενδιαφέρον του είναι μικρό. Ο Ed δεν ενδιαφέρεται καν που η γυναίκα του τον απατά με τον «φίλο» του. Ο Ed είναι παθητικός όταν δέχεται κριτική, ακόμη και όταν αυτή είναι προφανώς άδικη ή υπερβολική. O Ed όπως και η ταινία είναι αργός, απελπιστικά αργά καπνίζει, μιλάει, κουρεύει… Ο Ed λέει σε κάποιο σημείο της ταινίας «κανείς δεν με ξέρει», αλλά αφού δεν έχει την διάθεση αλλά και την ικανότητα να μοιραστεί με άλλους ποτέ κανένας δεν θα τον γνωρίσει. Ο Ed αποφεύγει τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις, κατά μια εκτίμηση για να αποφύγει να πληγωθεί (Klein, 1995), κατά μια άλλη γιατί έτσι έμαθε (Wolff, 1991). Όταν ο Σχιζότυπος ενδιαφέρεται απουσιάζει το σεξουαλικό ενδιαφέρον. Ο Ed ενδιαφέρεται για τις πιανιστικές ικανότητες της Scarlett Johansenn.

Μιας και ανοίξαμε την συζήτηση πολλά γράφονται τον τελευταίο καιρό εν όψει της άφιξης του DSM-IV. Είναι ο Σχιζοειδής(ΔΠ) ένας Αποφευκτικός (ΔΠ)? Ποια η σχέση της ΣΔΠ με το Αsperger και τις διαταραχές του φάσματος της Σχιζοφρένειας. Αναφορικά με την Σχιζότυπη ΔΠ έχει γίνει τα τελευταία χρόνια δουλειά πάνω σε βιολογικούς δείκτες, ανάλογη δεν φαίνεται να γίνεται για την ΣΔΠ. Τέλος είμαι απόλυτα σίγουρος ότι ο πιο κάτω πίνακας θα αλλάξει άρδην. Δεν είναι δυνατόν να παραμείνει το «almost always…» του κριτηρίου 2, αλλά ούτε και το «takes pleasure in few..» του 4 και το «appears indifferent..» του 6 καθότι αφήνουν υπερβολικά πολύ χώρο για την κρίση του κλινικού.

1. neither desires nor enjoys close relationships, including being part of a family
2. almost always chooses solitary activities
3. has little, if any, interest in having sexual experiences with another person
4. takes pleasure in few, if any, activities
5. lacks close friends or confidants other than first-degree relatives
6. appears indifferent to the praise or criticism of others
7. shows emotional coldness, detachment, or flattened affectivity

• Klein, R. (1995). Disorders of the Self: New Therapeutic Horizons. pp. 13-23. Brunner/Mazel.
• Wolff, S. (1991). “Schizoid” personality in childhood and adult life: III. The childhood picture. British Journal of Psychiatry, 159, 629-635.